PRO MARI

Kleine vissersgemeenschappen vissen al eeuwenlang op duurzame wijze. Ze nemen wat ze nodig hebben en gebruiken methoden die weinig schade aanrichten. Daardoor blijven visbestanden in balans.

Maar steeds vaker worden deze gemeenschappen verdrongen door grote commerciële vissersschepen. Die gebruiken technieken zoals sleepnetten en pulsvisserij, waarmee ze hele zeeën leegvissen. Niet alleen doelsoorten verdwijnen, ook het ecosysteem raakt beschadigd.

De gevolgen zijn ernstig. Visbestanden nemen af, lokale vissers raken hun inkomsten kwijt en miljoenen mensen dreigen hun voedselbron te verliezen. Terwijl kleine vissers worden beperkt door regels, krijgen grote bedrijven vaak vrij spel.

Toch is herstel mogelijk. Door bescherming kwamen sommige walvissoorten terug. Ook vispopulaties kunnen zich herstellen, als ze rust krijgen.

Wat nodig is, zijn duidelijke internationale afspraken. Over hoeveel er gevist mag worden, met welke technieken, en wie er controleert.

We weten verrassend weinig over onze eigen planeet. Vooral de diepzee blijft grotendeels een mysterie. Op sommige plekken reikt de oceaan tot meer dan 11.000 meter diepte.

Toch weten we van Mars meer dan van deze onderwaterwereld. Dat komt deels doordat het lastig is om daar onderzoek te doen — er is geen licht, de druk is extreem hoog en de omstandigheden zijn onvoorspelbaar.

Toch worden er nog regelmatig nieuwe diersoorten ontdekt, vaak bij toeval. Tegelijkertijd neemt de belangstelling voor grondstoffenwinning op de zeebodem toe. Denk aan metalen die we nodig hebben voor batterijen en elektronica.

Dat roept vragen op: willen we commerciële activiteiten toestaan op plekken die we nauwelijks begrijpen? Misschien is het goed om eerst beter te onderzoeken wat daar leeft, voordat we beginnen met grootschalige exploitatie.

Plastic is handig, goedkoop en overal. Maar wat gebeurt ermee nadat we het weggooien? Een groot deel komt uiteindelijk in de oceaan terecht. Inmiddels spreken wetenschappers van een ‘plasticsoep’, verspreid over alle wereldzeeën.

Er bevinden zich een ongekend aantal stukjes plastic in het water. Sommige drijven aan het oppervlak, maar veel zakt naar de bodem of wordt opgenomen door zeedieren. En dat plastic verdwijnt niet zomaar — het valt uiteen in steeds kleinere deeltjes, maar het verdwijnt nauwelijks echt.

Dit probleem moeten we serieus te nemen. Minder plastic gebruiken, zeker wegwerpplastic, is een logische stap. En betere recycling en inzameling zijn net zo belangrijk. We kunnen het probleem niet meer negeren, maar we hoeven ook niet te overdrijven: we kunnen er wel degelijk iets aan doen.

Veel mensen denken bij zuurstof aan bomen. Logisch, want we leren op school al over het belang van bossen. Maar verrassend genoeg wordt ongeveer de helft van de zuurstof die we inademen geproduceerd in de oceaan.

Dat gebeurt dankzij fytoplankton: kleine, plantaardige organismen die in de bovenste lagen van het zeewater leven. Ze doen aan fotosynthese, net als planten op land. Zonder deze minuscule drijvende wezentjes zou het leven op aarde er heel anders uitzien.

Toch krijgt de oceaan weinig aandacht als het gaat om luchtkwaliteit of klimaat. Misschien komt dat doordat we haar moeilijk kunnen zien of meten. Maar feit blijft: zonder een gezonde oceaan kunnen wij niet gezond blijven. Dat mag wat vaker worden benoemd.