Inleiding

Veel leven in de oceaan is afhankelijk van geluid om zich te oriënteren, voedsel te vinden, te communiceren en zich voort te planten. Daarom speelt het een centrale rol in het gedrag van walvissen, dolfijnen, vissen en andere soorten. Geluid verplaatst zich onder water veel sneller en verder dan in de lucht. De toename van menselijke activiteiten op en in de zee zorgt voor een aanzienlijke stijging van geluid onder water. Dit wordt ook wel akoestische vervuiling genoemd. De gevolgen hiervan voor het zeeleven zijn inmiddels goed duidelijk. Gelukkig zij er ook nieuwe technische oplossingen om deze vorm van vervuiling te beperken.

Bronnen van onderwatergeluid

De belangrijkste bronnen van door mensen veroorzaakt geluid in de oceaan zijn de volgende:

Scheepvaart: Grote vrachtschepen veroorzaken continu geluid, dat zich over grote afstanden verspreidt.

Sonar: Hoge- en middenfrequente sonarinstallaties worden gebruikt om onderzeeërs te detecteren. Deze kunnen erg luid zijn en zich ver verspreiden.

Offshore bouwactiviteiten: Heien en andere vormen van onderwaterconstructie zorgen voor sterke, herhaalde geluidsgolven.

Effecten op mariene ecosystemen

Onderzoek laat zien dat langdurige blootstelling aan onderwatergeluid negatieve effecten heeft op mariene dieren.

Zo kan communicatie verstoord worden. Walvissen en dolfijnen kunnen elkaar minder goed horen, wat hun sociale gedrag beïnvloedt.Ook vermijden zeedieren lawaaiige gebieden, stoppen met foerageren of raken gedesoriënteerd. En bij blootstelling aan zeer hard geluid kunnen dieren schade oplopen.

Niet alleen grote dieren zoals walvissen zijn kwetsbaar. Te hard en te veel geluid heeft negatieve effecten op bij vissen, kreeftachtigen en zelfs plankton.

Technologische innovaties

Er wordt wereldwijd gewerkt aan technologieën die geluidsoverlast onder water verminderen. De volgende vijf innovaties zijn het meest relevant op dit moment:

1. Stiller scheepsontwerp

Nieuwe schepen worden ontworpen met stillere motoren, trillingsdempers en efficiëntere schroeven. Dit vermindert het geluid dat ze produceren. Sommige rederijen passen ook vrijwillig hun routes aan om gevoelige zeegebieden te vermijden.

2. Schermen van luchtbellen

Rond bouwlocaties op zee worden schermen van luchtbelletjes ingezet om geluidsgolven te dempen. Ze worden onder meer toegepast bij de aanleg van offshore windparken.

3. Geluidskaarten van de oceaan

We kunnen het geluidsniveau in de oceaan in kaart brengen met behulp van zorgvuldige metingen. Deze gegevens helpen bij ruimtelijke planning en het aanwijzen van stille of gevoelige gebieden.

Conclusie

Geluidsoverlast is een minder zichtbare vorm van vervuiling, maar de ecologische impact is groot. Veel mariene soorten zijn afhankelijk van geluid en ondervinden hinder van menselijke activiteit op zee. De gevolgen zijn aantoonbaar.

Er zijn technologische oplossingen beschikbaar die het probleem deels kunnen verminderen. Vooral in de scheepvaart en offshore-industrie is vooruitgang mogelijk via innovatie en beleid. Internationale samenwerking en striktere regelgeving blijven echter noodzakelijk voor de meeste impact.

Wist je dat…

Tijdens de coronapandemie in 2020 daalde het wereldwijde scheepvaartverkeer tijdelijk sterk. Onderzoekers in onder meer Canada en de VS zagen dat walvissen in die periode minder stress vertoonden en hun communicatiepatronen veranderden. Dit bevestigt hoe gevoelig ze zijn voor door mensen veroorzaakt geluid.